Salt ကေလးေတြနဲ႔ဆား လူၾကီးေတြနဲ႔ဆား

ကေလးနဲ႔ ဆား
ထမင္းဆီဆမ္းဆားျဖဴးကို ကေလးေတြေကြ်းေလ့ရွိတယ္။ ဆန္ကေနရတာ။ ဆီကေနရတာနဲ႔ ဆားကေနရတဲ့ အာဟာရဓါတ္ေတြရပါမယ္။ အဲတာသာေကြ်းရင္ေတာ့ ပရိုတင္းမရပါ။ အသီးအရြက္ေတြကရမဲ့ ဗီတာမင္နဲ႔ တျခားဓါတ္ဆားေတြ မရပါ။ ဆားမပါရင္ ဆားဓါတ္မရႏိုင္ပါ။

လူေတြေရေသာက္ရတယ္။ ေရတမ်ိဳးတည္းနဲ႔ ေသြးထဲမဝင္ႏိုင္ပါ။ ဆဲလ္ေတြ၊ တစ္ရွဴးေတြထဲမဝင္ႏိုင္ပါ။ ေရနဲ႔အတူ အလြန္တိက်တဲ့အခ်ိဳးအဆနဲ႔ ဆိုဒီယမ္ကလိုရိုက္ေခၚ ဆားကိုပါ စုပ္ယူႏိုင္ပါတယ္။ ဝ႕၉% ပါရတယ္။ ေဆးထိုးတဲ့ မိုးေရေခၚတာထဲမွာ ဆားမပါလို႔ မ်ားမ်ားထိုးမရ သြင္းမရပါ။ သြင္းမိရင္ ဒုကၡေရာက္ပါမယ္။

ကေလးေတြ ႏွာရည္ယိုတဲ့အခါ ႏွာေခါင္းထဲကို Nasal spary ဆားရည္ထည့္ေပးရတယ္။

ဆားမပါတဲ့ဟင္းဆိုျပီး ေပါ့ပ်က္ပ်က္ႏိုင္တာကို တင္စားေျပာၾကပါတယ္။ ျပည္ပန္းညိဳ ခ်ိဳခ်င္ပါလွ်က္ ဆားတပြင့္ေၾကာင့္ပ်က္လို႔လဲ စကားရွိပါေသးတယ္။

လူၾကီးေတြနဲ႔ ဆား
ဆားကို ဆရာဝန္ေတြက သတိေပးေနရပါတယ္။ BP ေသြးဖိအားတိုင္းရင္ အထက္ဂဏန္း ၁၄ဝ ေက်ာ္ေနပါသလား။ ေအာက္ဂဏန္း ၉ဝ ေက်ာ္ေနပါသလား။ ေက်ာ္ေနသူတိုင္း ဆားကိုဂရုစိုက္ေနရပါေတာ့မယ္။ တသက္လံုး။ အသက္ ၄၅ ႏွစ္ေက်ာ္ပါျပီလား။ ဟုတ္ဆိုရင္ ဆားေလွ်ာ့စားပါ။ ဆိုင္စာေတြမစားပါနဲ႔။ အိမ္မွာတင္ ဆားကို အတိုင္းအဆနဲ႔သာ ထည့္ခ်က္ျပဳတ္စားေသာက္ပါ။ ေသြးဖိအားကုိ မွန္မွန္တိုင္းပါ။ လိုအပ္လို႔ ေသြးက်ေဆး ေသာက္ရရင္ စနစ္တက် ေသာက္ပါ။ ေဆးေျပာင္းဘို႔လိုရင္ ဆရာဝန္ကေျပာင္းေပးမယ္။ တသက္လံုး အစားအေသာက္ဆင္ျခင္ျပီး ေဆးနဲ႔ေနရင္ အသက္ ၁၂ဝ ရွည္ႏိုင္သူေတြထဲမွာပါပါမယ္။ လမ္းေလွ်ာက္ပါ။ အရက္ေသစာ ေလွ်ာ့ပါ၊ ျဖတ္ပါ။ ေဆးလိပ္ေလွ်ာ့ပါ၊ ျဖတ္ပါ။ စိတ္ဖိအား မ်ားေနရင္ ေလွ်ာ့ခ်ပါ။ ကိုယ္အေလးခ်ိန္ နည္းေစပါ။

ဆားဘယ္ေလာက္နည္းရမလဲ
ဆိုဒီယမ္ တေန႔မွာ ၁၅ဝဝ မီလီဂရမ္ထက္ မမ်ားပါေစနဲ႔။ ဆိုဒီယမ္က ငန္တာမွန္သမွ်မွာ ပါတယ္။ သူမ်ားႏိုင္ငံေတြမွာ ျပဳျပင္ျပီးအထားခံေအာင္လုပ္တဲ့ ေအးခဲထားတာနဲ႔ စည္သြပ္ထားတဲ့ အစားအေသာက္ေတြ အစားမ်ားၾကတယ္။ ကြ်န္ေတာ္တို႔လူမ်ိဳးက အထားခံေအာင္ အခ်ဥ္တည္ထားတာနဲ႔ အေျခာက္လွမ္းထားတဲ့ အစားအေသာက္ေတြမ်ားတယ္။ အတူတူလို႔ ယူဆႏိုင္တယ္။ မုန္႔လုပ္ေဆာ္ဒါဆိုတာထဲမွာလဲ ဆိုဒီယမ္ပါတယ္။ ေပါင္မုန္႔၊ ကိတ္မုန္႔၊ ဘီစကစ္။ အေၾကာ္ေၾကာ္တဲ့အခါ ရြရြေလးျဖစ္ေအာင္ ေဆာ္ဒါထည့္တယ္။ ဆိုဒီယမ္ပါတယ္။ ဟင္းခ်ိဳမႈန္႔မွာ ဆိုဒီယမ္ပါတယ္။ အသားမႈန္႔ထဲမွာလဲ အတူပါတယ္။

လူေတြနဲ႔ ဆား
လူေတြအတြက္ အာဟာရဓါတ္ ၇ မ်ိဳးရွိတယ္။
၁။ ကာဗြန္ဟိုက္ဒရိတ္၊
၂။ ပရိုတင္း၊
၃။ အဆီ၊
၄။ ဗီတာမင္ေတြ၊
၅။ ဓါတ္ဆားေတြ၊
၆။ ဖိုင္ဗာ နဲ႔
၇။ ေရ။

အလုပ္အကိုင္နဲ႔ ဆား
ရာသီဥတု ပူလြန္းရင္ ေရပိုလိုတယ္။ ေရဆိုတာ အခ်ိဳးအစားမွ်တတဲ့ ဆိုဒီယမ္ကလိုက္ရိုက္ေခၚ ဆားပါမွသာ ဆဲလ္ေခၚ ကလပ္စည္းေလးေတြထဲ ဝင္ႏိုင္တယ္။ ဥပမာ ဝမ္းေလွ်ာသူေတြ ဓါတ္ဆားေရေသာက္ရတယ္။ ေရတခုတည္းေတာ့ အသံုးမက်ပါ။ ကိုယ္ထဲကအရည္မွန္သမွ်မွာ ဆား ဝ႕၉% အတိအက်ရွိရတယ္။ ေသြးမွာလည္း အတူရွိတယ္။

လူ႔ကိုယ္ခႏၶာထဲမွာ ဆိုဒီယမ္ကလိုရိုက္ဆားပါတယ္။ ကိုယ္အေလးခ်ိန္ရဲ႕ ဝ႕၄% ရွိတယ္။ ပင္လယ္ေရာေလာက္နီးပါး ငန္တယ္။ ကီလို ၅ဝ ေလးသူကိုယ္ထဲမွာ ဆား ၂ဝဝ ဂရမ္ရွိတယ္။ လက္ဖက္ရည္ဇြန္း ၄ဝ နဲ႔ညီမွ်တယ္။ ဆားအဟာင္းေတြ ေနရာမွာ ဆားအသစ္ေတြနဲ႔ အဆက္မျပတ္ အစားထိုးေနတယ္။

ရာသီဥတု ပူးျပင္တဲ့ေနရာမွာ ေနသူေတြမွာ ေရဓါတ္ ဆားဓါတ္နည္းေစတယ္။ အေရျပား အပူေလာင္မယ္။ Heat stroke အပူလိႈင္းရိုက္ခံရမယ္။ ကိုယ္ခႏၶာကေန ေရနည္းတိုင္း ပိုတင္စီယမ္နဲ႔ ဆိုဒီယမ္ဓါတ္ေတြပါ လိုက္နည္းတယ္။ စိတ္မၾကည္လင္တာ၊ မလႈတ္ခ်င္-မကိုင္ခ်င္ျဖစ္မယ္၊ အသက္ရွဴရခက္မယ္၊ ႏွလံုးခုန္မမွန္ျဖစ္မယ္။ ေခြ်းနဲ႔ ဆီးနည္းလာမယ္။ ေခြ်းထြက္ရင္ ကိုယ္အပူခ်ိန္ မွ်တေအးျမေနေစတယ္။ သိပ္ပူေနခ်ိန္မွာ ဒီစနစ္က မလုပ္ႏိုင္ေတာ့ဘူး။ ကိုယ္ပူခ်ိန္ တက္လာေစမယ္။ Heat stroke ဒါမွမဟုတ္ Exhaustion ေခၚတယ္။

တိရစာၧန္ေတြနဲ႔ ဆား
တိရစာၧန္ေတြဟာ ေရၾကည္ရာ ျမက္ႏုရာရွာတယ္လို႔သာေျပာေလ့ရွိတယ္။ မျပည့္စံုေသးပါ။ ဆားရွိရာကိုပါ ရွာပါတယ္။ ဆားဟာ သက္ရွိေတြအားလံုးအတြက္ မရွိမျဖစ္ပါ။ မ်ားလို႔လည္း မေကာင္းပါ။

Salt lick (Mineral lick) ဆိုတာ တိရစာၧန္ေတြမွာ မရွိမျဖစ္လိုအပ္တဲ့ဆား (ဓါတ္ဆား) ေတြလိုက္ရွာျပီး လွ်ာနဲ႔ လွ်က္ၾကရတဲ့ေနရာကို ေခၚပါတယ္။ ဆိုဒီယမ္၊ ကယ္လ္စီယမ္၊ သံဓါတ္၊ ေဖါ့စ္ဖါးရပ္စ္၊ သြပ္ဓါတ္ စတဲ့ ဓါတ္ဆားေတြ လိုအပ္ပါတယ္။ အရိုးေတြ၊ ၾကြက္သားေတြနဲ႔ ဖြ႔ံထြားမႈအတြက္ အဲတာေတြကမရွိမျဖစ္ပါ။ တိရစာၧန္ေတြဟာ အဲတာေတြ ဘယ္မွာရမလဲ သိၾကတယ္။ ျခံေမြးတိရစာၧန္ေတြအတြက္ေတာ့ ျခံပိုင္ရွင္က တမင္တကာ ထည့္ေကြ်းၾကရတယ္။ လူသားကေလးအေမေတြက သိၾကပါ။

Credit: ဆရာတင့္ေဆြ