ကူညီပါရေစ၊ ကေလးရၾကဖို႔ (၁)
ဒီျပႆနာကို ကူညီေျဖရွင္း ေပးၿပီး ေအာင္ေအာင္ျမင္ျမင္နဲ႔ ကေလးရသြားႏိုင္ေအာင္ အၾကံဉာဏ္မ်ား ေပးဖို႔ ဒီ post ကို ေရးေပးျခင္း ျဖစ္ပါတယ္။ နတ္ျပည္က က်လာတဲ့ အပ္တစ္ေခ်ာင္းနဲ႔ လူ႔ျပည္က တက္သြားတဲ့ အပ္တစ္ေခ်ာင္း ထိမိဖို႔ထက္ လူသားတစ္ေယာက္ ျဖစ္လာဖို႔က ပိုခက္ခဲတယ္လို႔ေတာင္ ဘုရားေဟာ ရွိခဲ့ပါတယ္။ ဒါေၾကာင့္ မေအာင္ျမင္ေသးရင္ စိတ္မပ်က္ပါနဲ႔၊ စိတ္ဓာတ္မက်ပါနဲ႔။ အၾကံေကာင္း၊ ဉာဏ္ေကာင္းေတြ ေပးသြားပါ့မယ္။ပထမဦးဆံုး သားေအာင္၊ သေႏၶတည္ျခင္း အေျခခံကို ရွင္းျပပါ့မယ္။ အပ်ိဳဝင္ၿပီး ေသြးမဆံုးေသးေသာ အမ်ိဳးသမီးမ်ားမွာ တစ္လတစ္ႀကိမ္ (ေနာက္လာမည့္ ရာသီ၏ ပထမေသြးဆင္းရက္ မတိုင္မီ ၁၄ ရက္ အလိုမွာ) သားဥအိမ္ (ovary) မွ သားဥ (ovum) ေျကြပါတယ္။ Ovulation လို႔ေခၚပါတယ္။ ေႂကြလာတဲ့ သားဥက သားဥႁပြန္ (fallopian tube) အတြင္းမွာ ေအာက္ကေရကူးတက္လာတဲ့ အမ်ိဳးသားမွ ကံထူးရွင္ သုတ္ပိုး (sperm) တစ္ေကာင္ႏွင့္ ေတြ႕ဆံုေပါင္းစည္းၿပီး သားေအာင္ပါတယ္ (fertilization)။ သားေအာင္ၿပီး ဆဲလ္တစ္လံုးမွ (embryo) ဆဲလ္မ်ားပြားၿပီး ေအာက္ရွိ သားအိမ္တြင္းသို႔ ဆင္းလာကာ သားအိမ္နံရံမွာကပ္၍ (implantation) သေႏၶ ဆက္တည္ၿပီး ကိုယ္ဝန္ေဆာင္ပါတယ္။ေမာင္ႏွံ။ ။ ကၽြန္ေတာ္တို႔ ကေလးရဖို႔ ျကိဳးစားေနတာ ၾကာလွၿပီဆရာ။ မရႏိုင္ေသးလို႔ ဖန္ႁပြန္သေႏၶသား လုပ္ဖို႔ လႊဲစာေလး ေရးေပးပါဆရာ။
ဆရာဝန္။ ။ ႀကိဳးစားေနၾကတာ ဘယ္ေလာက္ေတာင္ ၾကာၿပီလဲ။
ေမာင္ႏွံ။ ။ ႏွစ္လ ေတာင္ တင္းတင္း ျပည့္ခဲ့ၿပီးပါၿပီ။
အခ်ိဳ႕ဇနီးေမာင္ႏွံမ်ားက ကေလးလိုခ်င္စိတ္ ျပင္းျပ၍ စိတ္ေလာေနတတ္ၾကပါတယ္။ အေတာ္မ်ားမ်ားက ေလး၊ ငါးလ ႀကိဳးစားမွရၾကတယ္ ဆိုတာ မသိၾကလို႔ပါ။ တစ္ႏွစ္ထက္ေက်ာ္ၾကာေအာင္ ႀကိဳးစားေသာ္လည္း မေအာင္ျမင္ေသးပါက စမ္းသပ္စစ္ေဆးမႈမ်ား ျပဳလုပ္ၿပီး လိုအပ္ရင္ fertility specialist OG နဲ႔ျပရပါမယ္။ အမ်ိဳးသမီးက အသက္ ၃၅ ႏွစ္ထက္ႀကီးရင္ေတာ့ အခ်ိန္သိပ္မရွိေတာ့၍ ေစာေစာစီးစီး ျပရပါမယ္ (ဥပမာ ၆ လၾကာ ႀကိဳးစားၿပီး မရေသးရင္)။
ေမာင္ႏွံ။ ။ ကၽြန္မတို႔ ကေလးရဖို႔ ျကိဳးစားေနတာ တစ္ႏွစ္ေက်ာ္ ျကာေနျပီဆရာ။ ပံုမွန္လည္း အတူေနၾကပါတယ္။ ဘာမ်ားလိုအပ္ေနလဲ မသိဘူး ဆရာ။
ဆရာဝန္။ ။ ပံုမွန္ဆိုေတာ့ ဘယ္ေလာက္ေလာက္ အတူေနၾကပါသလဲ။
ေမာင္ႏွံ။ ။ တစ္ပတ္တစ္ႀကိမ္ မပ်က္မကြက္ ေနပါတယ္ ဆရာ။
ဇနီးေမာင္ႏွံ အမ်ားစု မသိၾကေသးတာက အမ်ိဳးသမီး တစ္ဦး၏ ရာသီတစ္လမွာ ကေလးရႏိုင္ေျခရွိတဲ့ ရက္စုစုေပါင္းက ၆ ရက္ပဲရွိပါတယ္ (fertile period)။ ၇ ရက္တစ္ႀကိမ္ပဲ ဆက္ဆံရင္ ဒီ ၆ ရက္ကိုလြတ္လြတ္ေနၿပီး သားဥႏွင့္သုတ္ပိုးတို႔ မေတြ႕ႏိုင္ပဲ ပြတ္ကာသီကာေလး လြဲလြဲ ေနႏိုင္ပါတယ္။ သုတ္ပိုးက မ ကိုယ္တြင္းမွာ ၅ ရက္အထိ အသက္ရွင္ ေနႏိုင္ၿပီး သားဥက ေႂကြၿပီး တစ္ရက္သာ ရွင္ႏိုင္ပါတယ္ (သားမေအာင္ခဲ့ရင္)။ ဒါေၾကာင့္ ကေလးရႏိုင္ေျခရွိတဲ့ရက္ေတြက
သားဥေႂကြရက္ကေတာ့ ေနာက္လာမယ့္ ရာသီ၏ ပထမေသြးဆင္းရက္ မတိုင္မီ ၁၄ ရက္ အလိုမွာ ျဖစ္ပါတယ္။ ပထမေသြးဆင္းရက္ကို ရာသီ၏ ရက္ ၁ ဟုေခၚၿပီး ေနာက္ရက္မ်ားကို ရက္ ၂၊ ၃ စသည္ျဖင့္ ဆက္ေခၚသြားပါတယ္။ ဥပမာ ၃၀ ရက္ ရွိခဲ့ေသာ ရာသီတြင္ ရက္ ၁၆ တြင္ သားဥေႂကြခဲ့ျပီး ကေလးရႏိုင္ေသာရက္မ်ားမွာ ရက္ ၁၁ မွ ရက္ ၁၇ အထိျဖစ္ပါတယ္။
သားဥေႂကြခ်ိန္ကို သိေစႏိုင္တဲ့ အျခားအခ်က္မ်ား ရွိပါေသးတယ္။
* သားဥေႂကြတဲ့အခါ အခ်ိဳ႕က စူးရွတဲ့ နာက်ဥ္မႈကို ဗိုက္ေအာက္ပိုင္း ဘယ္ဘက္ (သို႔) ညာဘက္တြင္ ခံစားရတတ္ပါတယ္ (Mittelschmerz)။
* မနက္တိုင္း ကိုယ္အပူခ်ိန္တိုင္းၾကည့္ရင
* ဆီးထဲရွိ LH ဆိုတဲ့ ေဟာ္မုန္းကို တိုင္းတဲ့ ovulation predictor test kit ကိုသံုးႏိုင္ပါတယ္။ LH တက္ၿပီဆိုရင္ တစ္ရက္ႏွစ္ရက္အတြင္း သားဥေႂကြပါတယ္။
မ အဂၤါတြင္းကို လက္ေခ်ာင္းထည့္၍ သားအိမ္ေခါင္းအရည္ကို ယူၾကည့္ျခင္းအားျဖင့္လည္း ကေလးရႏိုင္တဲ့ ရက္ပိုင္းလားဆိုတာ ေျပာႏိုင္ပါတယ္။ အရည္က ၾကက္ဥအစိမ္း အကာ ပံုစံဆိုရင္ ကေလးရႏိုင္တဲ့ ရက္ပိုင္းပါ။ ပ်စ္ပ်စ္ခဲခဲ လက္ေခ်ာင္းႏွစ္ေခ်ာင္းၾကား ရွည္ရွည္ မ တန္းတဲ့ အရည္ဆိုရင္ ကေလးမရႏိုင္တဲ့ရက္ပိုင္းပါ။
ကေလးရႏိုင္တဲ့ရက္ေတြကို အလြယ္ကူဆံုး သိႏိုင္တဲ့နည္းကေတာ့ mobile application ေတြသံုးတဲ့နည္းပါ။ Period and ovulation tracker တစ္ခုခု install လုပ္ထားၿပီး ေသြးဆင္းရက္ေတြ ထည့္ေပးရံုနဲ႔ ကေလးရႏိုင္တဲ့ရက္ေတြကို app ကေျပာပါတယ္။ ဥပမာ Clue period tracker app.
အခ်ိဳ႕ fertility specialist ေတြကေတာ့ fertile period ကိုတြက္ျခင္းကို အားမေပးဘဲ အနည္းဆံုး သံုးရက္ျခားတစ္ခါ ပံုမွန္ ဖိုမ ဆက္ဆံျခင္းကို ပိုအားေပးပါတယ္။
အျခားလုပ္သင့္တာေတြ ရွိပါေသးတယ္။ အမ်ိဳးသားေရာ အမ်ိဳးသမီး အတြက္ပါ ေျပာမွာ ျဖစ္ပါတယ္။
👨🏽
👩🏽 ေဆးလိပ္ေသာက္ျခင္း၊ အရက္ အလြန္အကၽြံ ေသာက္ျခင္းမ်ားကို ေရွာင္က်ဥ္ သင့္ပါတယ္။ ကိုယ္ဝန္ေဆာင္ကေတာ့ အရက္ လံုးဝ မေသာက္သင့္ပါ။
👨🏽👩🏽 ကာလသားေရာဂါမ်ား ရွိမရွိ စစ္ေဆးၿပီး ရွိပါက ကုသမႈခံယူပါ။
👨🏽👩🏽 အျခားေရာဂါ အခံမ်ားရွိပါက ကုသမႈခံယူပါ။ ဥပမာ – လည္ပင္းႀကီးေရာဂါ (သိုင္း႐ိုက္ ေဟာ္မုန္း အနည္း အမ်ား)၊ ဆီးခ်ိဳ
👨🏽👩🏽 က်န္းမာေအာင္ အာဟာရျပည့္ေအာင္ စားေသာက္ပါ။
👩🏽 Folic acid ပါေသာ ကိုယ္ဝန္ေဆာင္ အားေဆး ေသာက္ေနပါ။ ဘာမွန္းမသိတဲ့ေဆးေတြ မေသာက္ပါနဲ႔။ ေသာက္ဖို႔လိုရင္ ကေလးယူဖို႔ ျကိဳးစားေနေၾကာင္း ဆရာဝန္ကို အသိေပးပါ။
👨🏽👩🏽 သင့္ေတာ္ေသာ အားကစား လုပ္ပါ။
👨🏽👩🏽 စိတ္ေသာက ဖိစီးမႈမ်ား နည္းႏိုင္သမွ် နည္းပါေစ။ Stress မ်ားေနရင္ ဦးေႏွာက္ကထြက္တဲ့ ေဟာ္မုန္းေတြ ေကာင္းေကာင္း အလုပ္မလုပ္လို႔ပါ။
👩🏽 အမ်ိဳးသမီးမ်ား အသက္ႀကီးလာေလ ကေလးရႏိုင္ေျခ နည္းလာေလျဖစ္တာကို သတိျပဳရပါမယ္။
👩🏽 အဝလြန္ပါက ကေလးရရန္ ခက္သလို ပိန္လြန္းရင္ လည္း ရာသီထိမ္သြားၿပီး ကေလး မရႏိုင္ပါ။
👨🏽 ဗလထြက္ေအာင္ဆိုၿပီး ေသာက္တဲ့ ေဟာ္မုန္းေတြ (anabolic steroid) မေသာက္သင့္ပါ။
👨🏽 ေဝွးေစ့ကို အၿမဲအပူလြန္ေစႏိုင္တဲ့ အရာေတြေရွာင္ပါ။ ဥပမာ – သိပ္က်ပ္တဲ့ ႏိုင္လြန္ အတြင္းခံေဘာင္းဘီ မဝတ္သင့္ပါ။
ေဆာင္ရန္ေရွာင္ရန္ေတြကို လိုက္နာေသာ္လည္း ကေလးမရႏိုင္ေသးရင္ မိသားစုဆရာဝန္ (သို႔) OG အထူးကုနဲ႔ ျပရပါမယ္။ စမ္းသပ္စစ္ေဆးမႈေတြ လုပ္ရပါမယ္။ ၿပီးမွဘယ္လိုကုသမႈ ခံယူရမယ္ဆိုတာကို အထူးကုက အၾကံျပဳႏိုင္မွာျဖစ္ပါတယ္။ အေသးစိတ္ကို ေနာက္ post မွာ ေရးပါ့မယ္။
အေရးအႀကီးဆံုးကေတာ့ စမ္းသပ္စစ္ေဆးမႈမွ ကေလးမရႏိုင္တဲ့ အေၾကာင္းရင္းကို သိရတဲ့အခါ တစ္ဦးအေပၚ တစ္ဦးက အျပစ္မတင္ဘဲ နားလည္မႈ၊ ေဖးမမႈ၊ ႏွစ္သိမ့္မႈမ်ားနဲ႔ အထူးကုရဲ႕ အၾကံျပဳခ်က္မ်ားကို အတူတကြ ေရွ႕ဆက္ လုပ္ေဆာင္သြားဖို႔ ျဖစ္ပါတယ္။
~~~~~~~~~~~~**~~~~~~~~~~~~
စာဖတ္သူမိဘျပည္သူမ်ား က်န္းမာေရး ဗဟုသုတမ်ား ရရွိၾက၍ ခ်စ္စရာ သားသားမီးမီးေလးမ်ားကို အခ်ိန္တိုအတြင္း ရရွိႏိုင္ၾကပါေစ။
photo credit to google image
reference to Royal Australian and Newzealand College of Obstetricians and Gynaecologists
ေက်ာ္စန္းလြင္(Child Health Myanmar)
