ကူညီပါရေစ၊ ကေလးရၾကဖို႔ (၂)

ကေလးရဖို႔ ႀကိဳးစားေနၿပီး မရေသးရင္ အရင္ဆံုးသိခ်င္ၾကတာက ဘာေၾကာင့္လဲေပါ့။ ဟုတ္ပါတယ္။ အေၾကာင္းရင္းသိႏိုင္ရင္ ကိုက္ညီမယ့္ ကုသမႈ ေပးႏိုင္မွာမို႔ပါ။ အခ်ိဳ႕ကို လြယ္လြယ္ကူကူနဲ႔ သိႏိုင္ေပမယ့္ အခ်ိဳ႕ကို စစ္ေဆးမႈေတြ အမ်ားႀကီးလုပ္မွ သိႏိုင္ပါတယ္။ တခါတေလ အေၾကာင္းရင္း လံုးဝရွာမရတာလည္း ျဖစ္ႏိုင္ပါတယ္။

အမ်ိဳးသားႏွင့္ ပတ္သက္ေသာ အေၾကာင္းရင္းမ်ား
👨🏽👨🏽👨🏽👨🏽👨🏽👨🏽👨🏽👨🏽👨🏽👨🏽👨🏽👨🏽👨🏽👨🏽

စစ္ေဆးျခင္း
———–
Semenalysis လို႔ေခၚတဲ့ သုတ္ရည္ကို စစ္ေဆးမႈ အရင္လုပ္ရပါတယ္။

ပံုမွန္ သုတ္ရည္တြင္ အနည္းဆံုး
ပမာဏ – 1.5 ml
သုတ္ပိုး – 15 millions per ml
လႈပ္ရွားသုတ္ပိုး – 32%
ပံုစံမွန္သုတ္ပိုး – 4%
ရွိပါတယ္။

ဓာတ္ခြဲခန္းေကာင္းေကာင္းမွာ စစ္ဖို႔လိုပါတယ္။ ဒါမွ အေျဖကို ယံုၾကည္စိတ္ခ်ရၿပီး ေနာက္လုပ္စရာေတြ ဆက္လုပ္ႏိုင္ပါမယ္။ ပထမ အေျဖမွာ ပံုမွန္မဟုတ္ရင္ ၆ ပတ္ အၾကာမွာ ေနာက္တစ္ခါေလာက္ ထပ္စစ္ၾကည့္သင့္ပါတယ္။

ေဟာ္မုန္းေသြးစစ္ျခင္းလည္း လုပ္ရပါတယ္။

Semenalysis ပံုမွန္မျဖစ္ ရတဲ့ ျဖစ္ႏိုင္ေျခမ်ား
————————–————-
1. ေဝွးေစ့မွ သုတ္ပိုးထုတ္ နည္းျခင္း (ေဟာ္မုန္း ျပႆနာ၊ အပူခ်ိန္ျမင့္ျခင္း – ဥပမာ ကပ္ပယ္အိပ္တြင္း ေသြးေၾကာ ေဖာင္းျခင္းထံုးျခင္း၊ ဆီးပူေညာင္းက် ကာလသားေရာဂါ ျဖစ္ဖူးျခင္း၊ ပါးက်ိတ္ေရာင္ ဗိုင္းရပ္စ္ေၾကာင့္ ဥေရာင္ဖူးျခင္း – mumps ကာကြယ္ေဆးထိုးၿပီး ကာကြယ္ထားႏိုင္ပါတယ္၊ ဥမွာ ဒဏ္ရာ ျပင္းျပင္း ရဖူးျခင္း၊ ဒဏ္ရာေၾကာင့္ သုတ္ပိုးကို တိုက္ခိုက္မယ့္ antibody ထြက္လာျခင္း)
2. သုတ္ရည္ႁပြန္ ပိတ္ေနျခင္း၊ သားေၾကာျဖတ္လိုက္ျခင္း
3. သုတ္ရည္လႊတ္စဥ္ ဆီးအိမ္ထဲ ေနာက္ျပန္စီးျခင္း (retrograde ejaculation)
4. ပန္းညွိုးျခင္း (erectile dysfunction)
5. အျခား ေရာဂါအခံမ်ား – ဥပမာ ဆီးခ်ိဳ
6. ကင္ဆာ ကုထံုး chemotherapy, radiotherapy ယူဖူးျခင္း

ကူညီီႏိုင္သည့္ နည္းမ်ား
———————
1. သုတ္ရည္ကို မ်ားမ်ားရေအာင္ စုၿပီး အမ်ိဳးသမီး၏ သားအိမ္ထဲ ထည့္ေပးျခင္း – intrauterine insemination
2. သုတ္ပိုးမရႏိုင္ရင္ ေဝွးေစ့ (သို႔) သုတ္ရည္ႁပြန္အစထဲ အပ္ထိုး၍ စုပ္ထုတ္ယူျခင္း၊ IVF တြင္သံုးျခင္း
3. ဖန္ႁပြန္ သေႏၶသား (in vitro fertilization – IVF) – သားဥႏွင့္သုတ္ပိုး ဖန္ႁပြန္ထဲ ေပးေတြ႕၍ သားေအာင္ေစျခင္း၊ သားေအာင္ၿပီး embryo ကို သားအိမ္ထဲ ထည့္ေပးျခင္း
4. သားဥ ဆဲလ္ထဲအထိ သုတ္ပိုးကို ထိုးသြင္းေပးျခင္း – intracytoplasmic sperm injection

IVF ကို Bahosi Fertility Centre မွာ လုပ္ေပးႏိုင္ပါတယ္။

အမ်ိဳးသမီးႏွင့္ ပတ္သက္ေသာ အေၾကာင္းရင္းမ်ား
👩🏽👩🏽👩🏽👩🏽👩🏽👩🏽👩🏽👩🏽👩🏽👩🏽👩🏽👩🏽👩🏽👩🏽

သားဥ မေႂကြျခင္း
~~~~~~~~~~~~

* ျဖစ္ႏိုင္ေျခမ်ား
– ေဟာ္မုန္းမ်ား ေကာင္းေကာင္း အလုပ္မလုပ္ျခင္း – stress မ်ားျခင္း၊ အားကစားျပင္းထန္စြာလုပ္ျခင္း (ဥပမာ – မာရသြန္ ေန႔တိုင္းေျပးျခင္း)၊ ပိန္လြန္းျခင္း (BMI <18)၊ ဦးေႏွာက္ရွိ pituitary gland ၏ ျပႆနာမ်ား
– အသက္ႀကီးလာျခင္း (၄၀ႏွစ္ အထက္)
– ဗီဇ ျပႆနာမ်ား
– ေဆာစီးစြာ ေသြးဆံုးျခင္း – premature menopause

* စစ္ေဆးျခင္း
– ရာသီ၏ ရက္ ၂၁ မွာ ေသြးထဲရွိ progesterone ေဟာ္မုန္းကိုတိုင္းလို႔ တက္ေနရင္ သားဥေႂကြခဲ့တယ္လို႔ ေျပာႏိုင္ပါတယ္။

* ကူညီျခင္း
– Clomiphene ဆိုတဲ့ သားဥေႂကြေအာင္ နွိုးဆြေပးတဲ့ေဆးတစ္မ်ိဳး ရွိပါတယ္။ OG ကေပးမွေသာက္ပါ။ အႏၲရာယ္ေတြလည္း ရွိပါတယ္။ သံုးေလးမႊာပူး ရသြားႏိုင္တာ၊ အဆြ လြန္ၿပီး ေဖာေရာင္၊ အဆုတ္ထဲေရဝင္ၿပီး ဒုကၡေရာက္ႏိုင္တာ ေတြအထိ (ovarian hyperstimulation syndrome – OHSS) ျဖစ္ႏိုင္လို႔ OG နဲ႔ေသခ်ာ တိုင္ပင္ၿပီးမွ ေသာက္ရပါမယ္။ IVF မွာသံုးတဲ့ gonadotrophin ေတြသံုးရင္ OHSS ပိုေတာင္ ျဖစ္ႏိုင္ပါတယ္။

Polycystic ovary syndrome – PCOS
~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~
ဒီေရာဂါက ေပါပါတယ္။ ကေလးရဖို႔ခက္တာအျပင္ ဆီးခ်ိဳ၊ ေသြးတိုး၊ cholesterol အဆီတက္၊ အဝလြန္၊ ႏွလံုးေသြးေၾကာက်ဥ္းေရာဂါမ်ားနဲ႔ ဆက္စပ္မႈရွိလို႔ အစားအေသာက္ အေနအထိုင္ ဆင္ျခင္ရပါမယ္။

* လကၡဏာမ်ား
– ခပ္ဝဝ၊ ေယာက္်ားပံုစံ အေမြးထူထူ (ႏႈတ္ခမ္းေမြး၊ ပါးသိုင္းေမြး စသည္)၊ ထိပ္ေျပာင္၊ ဝက္ျခံမ်ား၊ ရာသီအလာနည္း၊ ၾကာမွ တစ္ခါလာ၊ မွန္မွန္ မလာ၊ ကေလးရဖို႔ခက္

* စစ္ေဆးျခင္း
– ေဟာ္မုန္းေသြးစစ္ျခင္း – က်ားေဟာ္မုန္း testosterone ရွိသင့္သည္ထက္ မ်ားျခင္း
– သားဥအိမ္ကို ultrasound ႐ိုက္ျခင္း – အရည္အိပ္ေသးေပါင္း မ်ားစြာ ရွိျခင္း

* ကူညီျခင္း
– Metformin ဆိုတဲ့ ဆီးခ်ိဳေဆးေသာက္ရင္ ကေလးရႏိုင္ေျခ တက္လာပါတယ္။ OG နဲ႔တိုင္ပင္ၿပီး ေသာက္ႏိုင္ပါတယ္။ အခ်ိဳ႕OGက ကေလးရရခ်င္း ေဆးရပ္ခိုင္းတတ္ပါတယ္။ မရပ္လည္း ကေလးကို မထိခိုက္ပါ။

သားဥႁပြန္ပိတ္ျခင္း
~~~~~~~~~~~~
မပိတ္တပိတ္ဆိုရင္ သားအိမ္ျပင္ပ သေႏၶတည္ျခင္း (ectopic pregnancy) ျဖစ္ေစႏိုင္၍ အႏၲရာယ္ေပးႏိုင္ပါတယ္။

* ျဖစ္ႏိုင္ေျခမ်ား
– Chlamydia, gonorrhoea ကာလသားေရာဂါေတြျဖစ္ဖူးရင္
– Endometriosis ရွိရင္ – သားအိမ္အတြင္းနံရံ ဆဲလ္မ်ား သားဥႁပြန္၊ သားဥအိမ္နဲ႔ ဗိုက္ထဲမွာလည္း ရွိေနၿပီး လစဥ္ ေသြးထြက္ျခင္းေၾကာင့္ ထိုေနရာမ်ား မွာ အမာရြတ္မ်ားျဖင့္ ကပ္ခဲသြား၍ ျဖစ္ပါတယ္။ ရာသီလာတိုင္း အလြန္နာက်ဥ္ရၿပီး ေသြးဆင္းရပ္သြားေသာ္လည္း ဗိုက္ဆက္နာေနတတ္ပါတယ္။
– ေမြးရာပါ

* စစ္ေဆးျခင္း
– Hysterosalpingogram (HSG) – သားအိမ္ထဲ ဓာတ္ေရာင္ျခည္ကာ ေဆးရည္ သားအိမ္ေခါင္းမွ ထိုးသြင္း၍ X-ray ႐ိုက္ကာ ႁပြန္မ်ားပြင့္မပြင့္ ၾကည့္ျခင္း

* ကူညီျခင္း
– ကပ္ေနတဲ့ အမာရြတ္ေတြကို ခြာၾကည့္ႏိုင္ပါတယ္။ ဗိုက္မွာ အေပါက္ သံုးေပါက္ေဖာက္ၿပီး ကင္မရာ ထည့္ကာ ၾကည့္ၿပီး ခြဲရပါတယ္ (keyhole surgery)။ လြယ္ေတာ့မလြယ္ပါ။
– IVF

သားအိမ္/သားဥအိမ္ျပႆနာမ်ား
~~~~~~~~~~~~~~~

* ျဖစ္ႏိုင္ေျခမ်ား
– ကင္ဆာ မဟုတ္တဲ့ အသားလံုး (fibroid)
– ေမြးရာပါ သားအိမ္ ပံုစံ မမွန္မႈမ်ား
– သားဥအိမ္အရည္အိပ္ႀကီး (ovarian cyst)

* စစ္ေဆးျခင္း
– Ultrasound – မ အဂၤါထဲ ultrasound ႐ိုက္တံ ထည့္႐ိုက္ရင္ သားအိမ္အျပင္ သားဥအိမ္ကိုပါ ပို ထင္ထင္ရွားရွား ျမင္ႏိုင္ပါတယ္ (transvaginal ultrasound)

* ကူညီျခင္း
– ခဲြလို႔ရတာ ခြဲႏိုင္ပါတယ္။
– သားဥအိမ္မွ အရည္အိပ္ သိပ္ႀကီးရင္လည္း အိပ္ကို ခြဲထုတ္ႏိုင္ပါတယ္။

ျဖစ္ႏိုင္တာေတြမ်ားသလို လုပ္စရာေတြလည္းမ်ားပါတယ္။ ကူညီမႈေတြေၾကာင့္ ေအာင္ျမင္တာရွိသလို မေအာင္ျမင္တာလည္း ရွိပါတယ္။ ကံတရား အတိုင္းပါပဲ။

သိပ္စိတ္အားထက္သန္ရင္ စိတ္လည္းထားတတ္မယ္ဆိုရင္ သားဥ (သို႔) သုတ္ပိုး အလႉခံၿပီး IVF လုပ္ႏိုင္ပါတယ္။ ကေလး ေမြးစားဖို႔လည္း စဥ္းစားႏိုင္ပါတယ္။

ေနာက္ဆံုးေတာ့ ဘာရလဒ္နဲ႔တိုးတိုး စိတ္ခ်မ္းသာေအာင္ စိတ္ထားတတ္ဖို႔ကသာ အေရးအႀကီးဆံုးပါလို႔ စကား ပါးလိုက္ပါရေစ။

~~~~~~~~~~~~**~~~~~~~~~~~~**~~~~~~~~~~~~

စာဖတ္သူမိဘျပည္သူမ်ား က်န္းမာေရး ဗဟုသုတမ်ား ရရွိၾက၍ ခ်စ္စရာ သားသားမီးမီးေလးမ်ားကို အခ်ိန္တိုအတြင္း ရရွိႏိုင္ၾကပါေစ။

photo credit to google image
reference to Royal Australian and Newzealand College of Obstetricians and Gynaecologists

ေက်ာ္စန္းလြင္(Child Health Myanmar)