Outdoor ကစားနည္းေတြထဲမွာ သဲကစားျခင္း (sand play) ကလည္း ကေလးေတြအတြက္ အက်ိဳးအမ်ားၾကီးရွိတဲ့ ကစားနည္းပါပဲ။ သဲက ကစားစရာအရုပ္ပါပဲ။ အရုပ္က လုပ္ျပနိုင္တာ နည္းေလ၊ ကေလး သင္ယူနိုင္တာမ်ားေလပါပဲ။ သဲက ကေလးမ်ားအတြက္ အေကာင္းဆုံးေသာ sensory toy ပါ။ (အာရုံခံမႈ စနစ္ကို အားေပးေသာ ကစားစရာလို႕ ျမန္မာလို ေျပာခ်င္ပါတယ္)
တခ်ိဳ႕ကေလးေတြအတြက္ သဲက သဘာဝအေလ်ွာက္ ေပ်ာ္ရႊင္စြာကစားတတ္ေပမယ့္ sensory system အခက္အခဲေလးရွိတဲ့ ကေလးေတြအတြက္ေတာ့ အစပိုု္င္းမွာသဲကို မထိရဲမကိုင္ရဲ၊ ေၾကာက္ရြံ႕ေနတတ္ပါတယ္။အဲဒီအခါမွာလည္း အတင္းမတိုက္တြန္းဘဲ တျဖည္းျဖည္းခ်င္း တျခားကေလးေတြေဆာ့တာရပ္ၾကည့္ရာက စနိုု္င္ပါတယ္။ ျပီးေတာ့ ေျခဗလာေလးနဲ႕ အရင္ေလွ်ာက္ၾကည့္တာ ၊ရုိးရုိးေလးပဲ သဲေတြကိုင္ၾကည့္ရင္း သဲရဲ႕ မ်က္နွာျပင္အေပ်ာ့၊အမာ၊အၾကမ္း စတဲ့ texture ကို ခံစားၾကည့္ရာက စတင္နိုင္ပါတယ္။ကေလးငယ္ေလးေတြရုိးရုိးပဲ သဲထဲထိုု္င္ျပီး သူတို႕ရဲ႕ထိေတြ႕ခံစားမႈနိုင
္မႈ( sense of touch)နဲ႕ သိျမင္ခံစားနိုင္မႈ ( cognitive development) ေတြ တိုးတက္ေအာင္လုပ္နိင္ပါတယ္။
သဲကစားျခင္းက ကေလးေလးေတြကိုအပန္းေျပေစျခင
္း( relaxing)၊ နွစ္သိမ့္ေခ်ာ့ျမဴျခင္း(soo
thing) နဲ႕ ေဖ်ာ္ေျဖေပးျခင္း(entertain
ment )ေတြကိုလည္း ျဖစ္ေစပါတယ္။ကေလးရဲ႕ ေတြ႔ျမင္နိုင္ျခင္း(seeing)
၊ျပဳလုပ္နိုင္ျခင္း (doing)၊သင္ယူနိုင္ျခင္း(le
arning)၊ ေမးျမန္းႏိုင္ျခင္း( questing) စသည့့္ တုံ႕ျပန္နိုင္ေသာတိုးတက္မႈ ( interactional developments)ေတြကို သဲ ကစားရင္း၊ သဲရဲ႕ texture ကို စူးစမ္းရင္း တိုးတက္လာေအာင္ ေလ့က်င့္ေပးနိုင္ပါတယ္။ လက္နဲ႕ မ်က္လုံး အခ်ိဳးညီ တြဲဖက္လုပ္ေဆာင္နိုင္ျခင္း(
hand and eyes coordination )အတြက္လည္းေကာင္းပါတယ္။
သဲကစားျခင္းမွာ မွန္တယ္၊မွားတယ္ ဆိုတာမရွိဘဲ သူတို႕ေလးေတြစိတ္ၾကိဳက္ တီထြင္ကစားလို႕ရပါတယ္။ ဒါေၾကာင့္သူတို႕ရဲ့ တီထြင္နိုင္မႈ စြမ္းရည္(creative skills) ကို တက္ေစပါတယ္။ စိတ္ၾကိဳက္ ပုံစံေလးေတြ လုပ္ျပီး ကစားလို႕ရတဲ့ အကန္႕အသတ္မရွိ open ended material ျဖစ္လို႕ သူတို႕ရဲ႕ စိတ္ကူးစိတ္သန္း imagination ကိုလည္း တိုးတက္ေစတာေပါ့။ သဲေတြကို ေရေလာင္းၿပီး ပံုစံ၊႐ုပ္ထု မ်ိဳးစုံ ထြင္းထု ကစားျခင္းျဖင့္ ကေလးေလးေတြရဲ႕ အႏုပညာ အရည္အေသြးမ်ားကိုလည္း ပုံေပၚတိုးတက္လာေစပါတယ္။
sand castle ေဆာက္ျပီး ပုံျပင္ေျပာလို႕ရပါတယ္။ ျမိဳ႕ငယ္ပုံစံေလးေတြ ေဆာက္ျပီး ျမိဳ႕တည္လို႕ရပါတယ္။ လမ္းေတြ၊ တံတားေတြ၊ သစ္ပင္ေတြ၊ အိမ္ေတြ ေဆာက္ျပီး သူတို႕ရဲ႕ ပုံေဖာ္နိုင္မႈ ကိုယ္ပိုင္ ဟန္ေတြ အဆုံးမရွိခ်ဲ႕ထြင္ကစားလို႕ရပါတယ္။ birthday cake ပုံေလးလုပ္ျပီး သစ္ေခ်ာင္းေလးေတြနဲ႕ ဖေယာင္းတိုင္မႈတ္ လို႕လည္းရပါတယ္။ သဲထဲမွာ ပစၥည္းေလးေတြ ဖြက္ ထားျပီး ကေလးကို ရွာခိုင္းတဲ့ ရတနာရွာပုံေတာ္ ( treasures hunt) လည္း ကစားလို႕ရပါတယ္။ ကေလးရဲ႕ အၾကိဳက္ကစားနည္းက စတင္ျပီး ေဖေဖေမေမ တို႕ သင္ခ်င္တဲ့ ကစားနည္းလမ္းေတြဆီ သူတို႕ကို ဆြဲေဆာင္ ေခၚယူသြားနိုင္ပါတယ္။
သဲေတြနဲ႕ ေဆာ့ေတာ့ သဲကို တူးရ၊သယ္ရ၊ သဲအိမ္ေဆာက္ရ၊ ေရေလာင္းရ၊ စူးစမ္းရနဲ႕ဆိုေတာ့ လက္ေခ်ာင္းေလးေတြလည္း သန္လာတာေပါ့။ လက္ေခ်ာင္းေလးေတြရဲ႕ ျပဳလုပ္နိုင္စြမ္းရည္ ( fine motor skills) နဲ႕ ေျခလက္ေလးေတြရဲ႕ သန္မာမႈ ကို လည္း ရေစနိုင္ပါတယ္။
ပုံစံ (Shape)အမ်ိဳးမ်ိဳး လုပ္ျပီး ေရတြက္ျခင္းျဖင့္လဲ သခၤ်ာ သင္လို႕ပါတယ္။ ျပည့္တယ္/ ျဖည့္တယ္၊ ေဆာက္တယ္/ ျပိဳတယ္၊ေရေလာင္းတယ္၊တြန္းတယ္/ ဆြဲတယ္ စသျဖင့္ သဲေဆာ့ရင္း စကားလုံးေတြကို ကစားတဲ့ ကစားနည္းအလိုက္ သင္ေပးလို႕ရပါေသးတယ္။ mathematics skills and vocabulary skill through playing ေပါ့ေနာ္။ ကစားရင္းသင္ၾကားတာဟာ ကေလးေတြအတြက္ မွတ္မိလြယ္ျပီး ေပ်ာ္ရႊင္စြာ သင္ယူနိုင္တဲ့ နည္းလမ္းမို႕ ထိေရာက္လွပါတယ္။
သဲကစားရင္း ကစားကြင္းမွာ အတူတူလာေဆာ့တဲ့ ကေလးေတြရွိရင္လည္း လူမႈေရးစြမ္းရည္( social skills ) အတြက္လည္း ေကာင္းတာပါပဲရွင္။ သူတို႕အခ်င္းခ်င္း အတူတူကစားတတ္မယ္၊တစ္ေယာက္နဲ႕တစ္ေယာက္ ကစားတာၾကည့္ျပီး အတုယူကစားၾကမယ္။ ဒါဆို language skills အတြက္လည္း ေကာင္းျပီေပါ့။ သဲေဆာ့ဖို႕အတြက္ ကစားစရာကို အျပင္က ဝယ္လို႕ရသလို အိမ္မွာရွိတဲ့ အႏၱရာယ္ကင္းတဲ့ မီးဖိုေခ်ာင္သုံး အသုံးအေဆာင္ေတြနဲ႕လည္း ဥာဏ္ခ်ဲဲ႕ျပီးေဆာ့လို႕ရပါတယ္။
သဲကစားကြင္းနီးနီးနားနားရွိရင္ေတာ့အဆင္ေျပတာေပါ့။ အနီးနားမွာမရွိရင္ေတာ့ အိမ္မွာ sand pit ေလးလုပ္ေပးထားျပီးေဆာ့နိုင္ပါတယ္။ ပလပ္စတစ္ဇလုံ ခပ္ႀကီးႀကီးထဲ သဲထည့္ထားေပးတာမ်ိဳး လုပ္ႏိုင္ပါတယ္။ သဲေတြ ပါးစပ္ထဲ၊မ်က္စိထဲမဝင္ေအာင္ေတာ့ လူႀကီးမ်ားမွ ထိန္းသိမ္းေျပာျပေပးရမွာပါ။
Sand play က ကေလးေရာ လူၾကီးအတြက္ပါ စိတ္ပိုင္းဆိုင္ရာ ကုထံုးအေနနဲ႕လည္း အသုံးျပဳၾကပါတယ္။ သဲကစားျခင္း ကုထုံးနဲ႕ စိတ္ပူပင္ေၾကာင့္က်ျခင္း(anxiety) စိတ္ဓါတ္က်ျခင္း( depression) တို႔ကို ေဖာ္ထုတ္၍ စိတ္တြင္းျပႆနာမ်ားကို ျပန္လည္ေကာင္းမြန္ေအာင္ အသုံးျပဳၾကတဲ့အျပင္ ကိုယ့္ ရဲ႕ ပင္ကိုယ္စရုိက္ကို ကိုယ္တိုင္ သိျမင္ေအာင္လည္း အသုံးျပဳၾကပါတယ္။
သဲကို ကေလးက ပါးစပ္ထဲထည့္တာ၊မ်က္လုံးထဲ ဝင္တာေတြကိုေတာ့ အထူး သတိထားရပါမယ္။ တကယ္လို႕ ကေလးရဲ႕ မ်က္လံုးနီတာ ၊ မ်က္ရည္က်တာ (သို႕) ကေလးက မ်က္လုံးကို ကိုင္တာ ေတြ႕ရင္လည္း ကေလး မ်က္လုံးကို မပြတ္မိေအာင္ သတိထားရပါမယ္။ သဲမႈန္မ်ား ကို ဖယ္ရန္ ကေလးဦးေခါင္းကို ငုံ႕ခ်ထားၿပီး လူႀကီးေနာက္တစ္ေယာက္မွ မ်က္လုံးကို အသာအယာ ဖြင့္ထားေပးၿပီး ျဖစ္ႏိုင္ရင္ ေရေႏြးေႏြးနဲ႕ တစ္မိနစ္၊ႏွစ္မိနစ္ခန္႕ ေဆးခ်ေပးရပါမယ္။ တကယ္လို႕ မေကာင္းေသးဘဲ ဆက္ျဖစ္ေနဦးမယ္ဆိုရင္ ေတာ့ ဆရာဝန္နဲ႕ ျပသသင့္ပါတယ္။
စိတ္ေပ်ာ္ရႊင္ခ်မ္းေျမ႕ၾကပါေစ။
ေမတၱာျဖင့္…..
ယုငယ္(နီတိုးေလးေမေမ)
၂၅/၉/၂၀၁၅
Ref; https://extension.ucsd.edu/programs/customprogram/documents/whatisSandplay.pdf
Ref: theparentsocial.com, earlychildhoodnews.com, learningforkids.net
Photo: Internet.
