ကိုယ္ဝန္ေဆာင္စဥ္ ၾကံဳေတြ႕ရေလ့ရွိသည့္ က်န္းမာေရး ျပႆနာမ်ား (၁)

ကိုယ္ဝန္ေဆာင္စဥ္မွာ ေဟာ္မုန္းအေျပာင္းအလဲေၾကာင့္ က်န္းမာေရး ျပႆနာ အေတာ္မ်ားမ်ား ၾကဳံေတြ႕ရႏိုင္ပါတယ္။ ေတာ္ေတာ္မ်ားမ်ားက မျပင္းထန္ အႏၲရာယ္မႀကီးေသာ္လည္း အခ်ိဳ႕ကေတာ့ ေတာ္ေတာ္ေလးကို စိတ္အေႏွာင့္အယွက္ ျဖစ္ေစႏိုင္ပါတယ္။ ဒီျပႆနာေတြကို ဘယ္လိုကူညီ ကုသႏိုင္သလဲကို ေျပာျပပါ့မယ္။

အအိပ္ပ်က္ျခင္း
🔺🔺🔺🔺🔺🔹အေၾကာင္းရင္း
စိုးရိမ္လြန္ျခင္း (anxiety)၊ ညဘက္ ဆီးသြားမ်ားျခင္း၊ ကေလးလႈပ္ျခင္း၊ ႂကြက္တက္ျခင္း၊ ခါးနာျခင္း၊ အခ်ဥ္ ေလ ဆန္ျခင္း မ်ားေၾကာင့္ ျဖစ္ႏိုင္ပါတယ္။🔹ကူညီ ကုသျခင္း
☑️အခ်ိန္မွန္ အိပ္ရာဝင္ပါ။
✖️အိပ္ရာဝင္ခါနီး အစာစားျခင္း၊ ေရမ်ားမ်ားေသာက္ျခင္း၊ အားကစားလုပ္ျခင္းမ်ား ေရွာင္ပါ။
☑️တရားထိုင္ျခင္း၊ အနိပ္ခံျခင္း၊ ေရေႏြးေႏြးျဖင့္ ေရခ်ိဳးျခင္း၊ ေမြ႕ရာခပ္မာမာျဖင့္ အိပ္ျခင္းတို႔ကို လုပ္ႏိုင္ပါတယ္။
✖️အလင္းေရာင္၊ ဆူညံသံ နည္းႏိုင္သမွ် နည္းပါေစ။
☑️ဒီ post ထဲေရးထားတဲ့ အျခား ျပႆနာေတြကိုလည္း ေျဖရွင္းပါ။စိုးရိမ္လြန္ျခင္း၊ စိတ္ဆတ္ျခင္း၊ စိတ္က်ျခင္း
🔺🔺🔺🔺🔺🔺🔺🔺🔺🔺🔺🔺🔺

🔹အေၾကာင္းရင္း
ေဟာ္မုန္း အေျပာင္းအလဲေၾကာင့္ပါပဲ။ ကေလးျပဳစုေရးတာဝန္ကို မလုပ္ႏိုင္မွာ စိုးရိမ္တာ၊ ကေလးေမြးရမွာ ေတြးပူတာေတြ ျဖစ္တတ္ပါတယ္။

🔹ကူညီ ကုသျခင္း
ကၽြန္ေတာ္ေရးထားတဲ့ post တစ္ခုမွာ ဖတ္ရႈႏိုင္ပါတယ္။
https://web.facebook.com/childhealthmyanmar/posts/1341795169212247:0?ref=page_internal

ေခါင္းကိုက္ျခင္း
🔺🔺🔺🔺🔺

🔹အျဖစ္မ်ားပါတယ္။ Paracetamol ေသာက္လို႔ရပါတယ္။ အကိုက္အခဲ ေပ်ာက္ေဆးေတြ (NSAIDs) မေသာက္ရပါ။ ေရဓာတ္ ခန္းေျခာက္မႈ မရွိပါေစနဲ႔။
🔹သိပ္ဆိုးၿပီး၊ အလြန္အမင္း ျမန္ျမန္ဆန္ဆန္ ေဖာေရာင္လာရင္ ကိုယ္ဝန္ဆိပ္တက္ျခင္း ျဖစ္ႏိုင္လို႔ OG နဲ႔တိုင္ပင္ပါ။

အေသးစိတ္ကို ဒီ post မွာ ဖတ္ပါ။
https://web.facebook.com/childhealthmyanmar/posts/1424017224323374:0?ref=page_internal

အစာမေၾက အခ်ဥ္ ေလ ဆန္ျခင္း
🔺🔺🔺🔺🔺🔺🔺🔺🔺🔺

🔹အေၾကာင္းရင္း
Progesterone ေဟာ္မုန္းက အစာမ်ိဳႁပြန္ အဆို႔ ႂကြက္သားကို ေပ်ာ့ေပ်ာင္းေစလို႔ အစာအိမ္ထဲမွ အက္စစ္ဓာတ္က အစာမ်ိဳႁပြန္ထဲ ဆန္တက္လာၿပီး နံရံမ်ားကို ေလာင္ေစလို႔ ရင္ၫြန္႔မွာ နာက်င္ပူေလာင္မႈမ်ိဳး ခံစားရေစပါတယ္။ Heartburn (သို႔) gastro-oesophageal reflux လို႔ေခၚပါတယ္။

🔹ကူညီ ကုသျခင္း
☑️တစ္ခါစားနည္းနည္း အႀကိမ္ေရပို စားပါ။
✖️အိပ္ရာဝင္ခါနီး အစာ မစားပါနဲ႔။
☑️ေခါင္းအံုးျမင့္ျမင့္ (သို႔) ႏွစ္လံုးထား အံုးပါ။
✖️မစားသင့္တဲ့ အစာမ်ား – အဆီအအိမ့္၊ အေၾကာ္အေလွာ္၊ အပူအစပ္၊ လက္ဖက္ရည္ ေကာ္ဖီ၊ ေခ်ာကလက္ ကိုကာကိုလာ
☑️သိပ္ဆိုးရင္ Ranitidine 150mg တစ္ေန႔ႏွစ္ႀကိမ္ ေသာက္ႏိုင္ပါတယ္။ Omeprazole လိုေဆးမ်ိဳးကို ဆရာဝန္ကေပးမွ ေသာက္ပါ။
✖️အစာအိမ္ ေလေဆးမ်ား (antacid) အလြန္အကၽြံ မေသာက္ရပါ။ ေဘးထြက္ဆိုးက်ိဳးေတြ ရွိႏိုင္ပါတယ္။ ဥပမာ ဝမ္းခ်ဳပ္ျခင္း၊ ေက်ာက္ကပ္ကို ထိခိုက္ျခင္း၊ သံဓာတ္စုပ္ယူအားက်ျခင္း

ပ်ိဳ႕အန္ျခင္း
🔺🔺🔺🔺

🔹အေၾကာင္းရင္း
Beta HCG ေဟာ္မုန္းေၾကာင့္ ကိုယ္ဝန္ ၁၂ ပတ္ ေလာက္အထိ ျဖစ္တတ္ပါတယ္။

🔹ကူညီ ကုသျခင္း
Dr. ေနေနမိုးေဆြ ေရးသားထားတဲ့ post မွာ ေလ့လာႏိုင္ပါတယ္။
https://web.facebook.com/childhealthmyanmar/posts/1486897778035318?ref=page_internal

အသက္ရႉ က်ပ္ျခင္း၊ ေမာျခင္း
🔺🔺🔺🔺🔺🔺🔺🔺🔺

🔹အေၾကာင္းရင္း
ႏွစ္ေယာက္စာကို ရႉေပးေနရေတာ့ ပိုအားစိုက္ရလို႔ပါ။ ကိုယ္ဝန္ရင့္လာတဲ့အခါ သားအိမ္က အဆုတ္ေပၚတြန္းဖိလို႔ အသက္ရႉက်ပ္ပါတယ္။ ပထမ ကိုယ္ဝန္ရဲ႕ ၃၆ ပတ္ ေရာက္ရင္ေတာ့ ကေလး ေခါင္း စစိုက္ဆင္းတဲ့အခါ အသက္ရႉျပန္ေခ်ာင္ပါတယ္။

🔹သတိျပဳ ရမည့္သူမ်ား
– ႏွလံုးေရာဂါ အခံရွိသူ
– ေက်ာက္ကပ္ေရာဂါ ရွိသူ
– ေသြးခဲလြယ္ ေရာဂါရွိသူ
– သံဓာတ္ခ်ိဳ႕တဲ့သူ
– ပန္းနာရင္က်ပ္ရွိသူ
– ေဆးလိပ္ေသာက္သူ
– အဖ်ားရွိရင္
– ရင္ဘတ္ေအာင့္ရင္
ထိုသူမ်ား ႐ုတ္တရက္ ေမာရင္ က်ပ္ရင္ ဆရာဝန္ အျမန္ျပပါ။

ရင္သားတင္းျခင္း၊ နာျခင္း
🔺🔺🔺🔺🔺🔺🔺🔺

🔹အေၾကာင္းရင္း
ႏို႔တိုက္ရန္ သဘာဝမွ ျပင္ဆင္ေပးတဲ့အခါ ရင္သားတင္းတာ၊ နာတာ ျဖစ္ပါတယ္။ ႏို႔သီးေခါင္း အေရာင္ ရင့္လာတာ၊ ရင္သားေပၚ ေသြးေၾကာေတြ အထင္းသားျမင္ရတာေတြလည္း ပံုမွန္ပါပဲ။

🔹ကူညီ ကုသျခင္း
အရည္ေသြးေကာင္း၊ size မွန္ ေဘာ္လီ (ဥပမာ အားကစား sports bra) ဝတ္ရင္ ရင္သား လႈပ္ရွားမႈ နည္းလို႔ အနာ သက္သာပါတယ္။ ပိတ္သားၾကမ္းရင္ ေရျမႇုပ္ျပားခံပါ။ ညအိပ္တဲ့အခါပါ ဝတ္ထားပါ။

ယားယံျခင္း ႏွင့္ အေရျပား ျပႆနာ
🔺🔺🔺🔺🔺🔺🔺🔺🔺🔺🔺

🔹သိပ္ေတာ့ အျဖစ္မမ်ားပါ။ အေၾကာင္းအမ်ိဳးမ်ိဳး ရွိပါတယ္။
– အသားေျခာက္ရင္ အသားလွဆီ (moisturiser) သံုးပါ။
– Antihistamine တစ္မ်ိဳးမ်ိဳး ေသာက္ၾကည့္ႏိုင္ပါတယ္။
– သိုင္းရြိဳက္ ေဟာ္မုန္း ေသြးစစ္ၾကည့္လို႔ နည္းရင္ Thyroxine ေဆး ေသာက္ရပါမယ္။
– အင္ပ်ဥ္ေတြထြက္ရင္ ဆရာဝန္ျပပါ။ ဓာတ္မတည့္ျခင္း ျဖစ္ႏိုင္ပါတယ္။
– ပင့္ကူအိမ္ပံုစံ လက္မဝက္ခန္႔ ေသြးေၾကာမွ်င္စုေတြ (spider nevi) ကို လက္၊ ပုခံုး၊ ရင္ဘတ္ အေပၚပိုင္းမွာ ေတြ႕ရတာ ပံုမွန္ပါ။ Oestrogen ေဟာ္မုန္းေၾကာင့္ပါ။ ယားယံမႈ မျဖစ္ေစပါ။
– တင္းတိပ္ေတြ မ်က္စိတဝိုက္ ႏွင့္ ကိုယ္ေပၚ ထြက္တာ၊ ခ်က္ေအာက္ အညိဳလိုင္းေပၚတာ ပံုမွန္ပါ။

🔹သတိထားရန္
ေျခဖဝါး လက္ဖဝါး ယားရင္ ေငြဝင္ခ်င္ေနတာ မဟုတ္ပါ။ Cholestasis လို႔ေခၚတဲ့ အသည္းေရာဂါ တစ္မ်ိဳး ျဖစ္ႏိုင္လို႔ OG နဲ႔ျပပါ။ LFT, fasting bile acid ေသြးစစ္ၾကည့္ဖို႔လိုပါတယ္။ ဗိုက္ထဲက ကေလးကိုလည္း ထိခိုက္ႏိုင္လို႔ ေစာင့္ၾကည့္တာ၊ ရက္မေစ့ခင္ (၃၈ ပတ္မွာ) ေဆးသြင္း ေမြးေပးရတာေတြ လုပ္ေပးရပါတယ္။

လက္ေခ်ာင္းမ်ား ထံု က်ဥ္ျခင္း
🔺🔺🔺🔺🔺🔺🔺🔺🔺🔺

🔹အေၾကာင္းရင္း
တစ္ရႉးေတြ ေဖာေရာင္လို႔ လက္ေကာက္ဝတ္နားက အာရံုေၾကာ (median nerve) ကို ဖိမိေနလို႔ ျဖစ္ပါတယ္။ လက္သန္းကလြဲလို႔ က်န္လက္ေခ်ာင္းေတြမွာ ထံုက်ဥ္ပါတယ္။ ညဘက္ အိပ္စဥ္ ပိုဆိုးပါတယ္။ Carpal tunnel syndrome လို႔ေခၚပါတယ္။

🔹ကူညီ ကုသျခင္း
✖️လက္ေကာက္ဝတ္ကို ေရွ႕ (သို႔) ေနာက္ကို မ်ားမ်ားၾကာၾကာ ေကြးထားျခင္း ေရွာင္ပါ။
☑️ညအိပ္စဥ္ လက္ေကာက္ဝတ္ ေျဖာင့္ေနေအာင္ ေပတံေလးနဲ႔ ပတ္တီး စည္းေပးထားပါ။
✖️တုန္ခါစက္ေတြ ကိုင္တြယ္သံုးစြဲျခင္း မလုပ္ရပါ။
☑️သိပ္ဆိုးရင္၊ paracetamol ေသာက္ေဆးနဲ႔မလံုေလာက္ရင္ လက္ေကာက္ဝတ္မွာ စတီးရြိဳက္ ထိုးေပးလို႔ ရပါတယ္။

ခႏၶာကိုယ္ အေပၚပိုင္းနဲ႔သက္ဆိုင္တဲ့ ကိုယ္ဝန္ေဆာင္စဥ္ ၾကံဳေတြ႕ႏိုင္တဲ့ က်န္းမားေရး ျပႆနာမ်ားကေတာ့ ဒီေလာက္ပါပဲ။ ေနာက္ post မွာ ေနာက္ တစ္ဝက္နဲ႔ ဆိုင္တဲ့ အေၾကာင္းေတြေရးပါ့မယ္။ ေစာင့္ေမွ်ာ္ ဖတ္ရႈေပးၾကပါ။

~~~~~~~~~~~~**~~~~~~~~~~~~**~~~~~~~~~~~~

စာဖတ္သူ မိခင္ေလာင္းမ်ား က်န္းမာေရး ဗဟုသုတမ်ား ရရွိၾက၍ ေပ်ာ္ေပ်ာ္ရႊင္ရွြင္ က်န္းက်န္းမာမာ ကိုယ္ဝန္ေဆာင္ႏိုင္ၾကပါေစ။

Photo credit to google image
Reference to guidelines from King Edwards Memorial Hospital, Western Australia.

ေက်ာ္စန္းလြင္(Child Health Myanmar)