ဂ်ီက်ေသာင္းက်န္းျခင္း (tantrum) ကို ဘယ္လို ေျဖရွင္းမလဲ?

နည္းလမ္း(၂)

အေရးၾကီးဆုံးကေတာ့ ကေလးကို တု႕ံျပန္တဲ့ေနရာမွာ ကိုယ္ကိုယ္တိုင္ အရင္ဆုံး တည္ျငိမ္ေနဖို႕လိုပါတယ္။ ျဖစ္ေနတဲ့ အေျခအေနကို မိမိရဲ႕ (ကိုယ္ပိုင္)မေက်နပ္မႈ ၊ေဒါသေတြနဲ႕ ေရာေထြးျပီး အေျခအေနကို ပိုရႈပ္ေထြးေအာင္ မလုပ္မိေစဖို႕လိုပါတယ္။ ေဖေဖ ေမေမ တို႕ရဲ႕ တာဝန္က ကေလးကို သူတို႕ျဖစ္ခ်င္တာကို တည္တည္ျငိမ္ျငိမ္ ေအးေအးေဆးေဆး ေျပာတတ္ေစဖို႕ သင္ယူနိုင္ေအာင္ကူညီရမွာ ျဖစ္တယ္ဆိုတာ ကိုယ့္ကိုယ္ကို သတိေပးပါ။ ဒါေၾကာင့္ ကိုယ္ကိုယ္ တိုင္လဲ တည္ျငိမ္ဖို႕လိုတာပါ။

မိဘ (ျပဳစုေစာင့္ေရွာက္သူ) ရဲ႕အျပဳအမူေတြက ကေလးေတြအတြက္ အတုယူစရာ ဥပမာျဖစ္ပါတယ္။ ကေလးကို ရိုက္တာ၊တင္ပါးကို ရုိက္ျပီး အျပစ္ေပးတာ ေတြက ျပႆနာမေျဖရွင္းနိုင္ပါဘူး။ ဒီလိုရိုက္ျပီး ဆုံးမရင္ ” အင္အားသုံးတာ၊ အျပစ္ေပးတာေတြဟာ ဘာမွ မဟုတ္ဘူး၊ အိုေကတယ္” လို႕ ကေလးကို သင္ေပးတာနဲ႕ တူတူပါပဲ။ ေရရွည္မွာ မေကာင္းတဲ့ အမူအက်င့္မ်ား(negative behaviours)သာ ကေလးမွာ ျဖစ္လာမွာပါ။ အျမဲရိုက္ျပီးဆုံးမ ခံရတဲ့ အတြက္ သူသင္ယူလိုက္တာဟာ တစ္ခုခုျဖစ္ရင္ ေကာင္းမြန္တဲ့ နည္းလမ္းနဲ႕ေျဖရွင္းစရာမလိုဘူး။ၾကမ္းတမ္းစြာ အင္အားသုံးျပီးပဲ ေျဖရွင္းလို႕ရတယ္လို႕ဘဲ ျဖစ္မွာပါ။ ဒါေၾကာင့္ မိဘေရာ၊ကေလးေရာ ကိုယ့္ကိုယ္ကို ထိမ္းခ်ဳပ္နိုင္ဖို႕ သင္ယူေလ့က်င့္္သင့္ပါတယ္။

tantrum ကို ေျဖရွင္းရာမွာ ကေလး ဘာေၾကာင့္စိတ္မေက်နပ္သလဲေပၚမွာ မူတည္ျပီးေျဖရွင္းသင့္ပါတယ္။ တခါတေလမွာ ကေလးကို နွိမ့္သိမ့္ေပးရတဲ့အခါလဲရွိပါတယ္။ ဝုန္းဒိုင္းက်ဲ ေပါက္ကြဲမႈေတြကိုေတာ့ မသိသလို လ်စ္လ်ဴရႈေနလိုက္တာကေတာ့ အေကာင္းဆုံးပါပဲ။ * ( ကြ်န္မ အရင္ နည္းလမ္း(၁) မွာေရးထားသလို မသိသလို ေနေပမယ့္ ကိုယ္ေနဟန္ထားက အေရးၾကီးပါတယ္ရွင္။ ပုံမွန္အတိုင္း သူလုပ္တာေတြကို တကယ္ကို မေတြ႕လိုက္သလို၊နားမလည္သလိုပါ။ )

တခါတေလေတာ့ ကေလးကို တစ္ျခား ဟာ တစ္ခုခုေျပာင္းလုပ္ျပီး အာရုံေျပာင္းေပးနိုင္ပါတယ္။ ကေလးက ပင္ပန္းေနရင္၊ဗိုက္ဆာေနရင္လည္း ဂ်ီက်နိုင္ပါတယ္။ ဒါေၾကာင့္ အခ်ိန္မွန္ အိပ္တာ ၊စားတာ ကလည္း ကေလးစိတ္ကို တည္ျငိမ္ေပ်ာ္ရႊင္ေအာင္ အေထာက္အပံ့ေပးပါတယ္။

တကယ္လို႕ ကေလးက တစ္ခုခုကို မလိုခ်င္၊ မလုပ္ခ်င္လို႕ tantrum စျဖစ္တာဆိုရင္ တည္ျငိမ္စြာနဲ႕ ေဒါသမျဖစ္ေအာင္ေနပါ။ ဘာေၾကာင့္ ကေလးဟာ သူလိုခ်င္တာမရသလဲ ဆိုတာကို အမ်ားၾကီး ရွင္းျပမေနပါနဲ႕။ သူစိတ္တိုေနတဲ့ အခ်ိန္မို႕ ရွင္းျပေနတာေတြကို ေလာေလာဆယ္ သူနားထဲဝင္ဖို႕ ခက္ခဲနိုင္ပါတယ္။ သူယူလို႕ ရနိုင္မယ့္ ၊လုပ္လို႕ရနိုင္မယ့္ တစ္ျခားတစ္ခုခုေပးၾကည့္ပါ။ တစ္ျခားဟာ တစ္ခုခု ေျပာင္းလုပ္တာမ်ိဳး ျပဳလုပ္ပါ။

ေဒါသတၾကီး ပလုံးပေထြးေျပာေနတဲ့ ကေလးကို သူနဲ႕ တေျပးညီ ထိုင္ခ်ျပီး ေလသံတိုးတိုးေလးလုပ္ျပီး ” သားေဒါသၾကီးျပီးေျပာေနေတာ့ ေမေမ မၾကားရဘူး” လို႕ ေျပာၾကည့္ပါ။ ကေလးအမ်ားစု ဟာ အားလုံးကို သိခ်င္စိတ္ျပင္းျပပါတယ္။ ေမေမ တို႕ တိုးတိုးေလးေျပာတဲ့ အတြက္ သူတို႕ သိပ္မၾကားရပါဘူး။ ဒီေတာ့ သူတို႕ ၾကားခ်င္တဲ့ အတြက္ အာရုံစိုက္နားေထာင္ခ်င္လာတတ္ပါတယ္။ ဒီအခ်ိန္မွာ ေမေမ က ေလသံေလးနဲ႕ ” ေၾသာ္…. ဒီလိုေလးဆို ပိုၾကားရတယ္ဟုတ္…လာ ေမေမနား ေမေမေျပာျပမယ္” ဆိုျပီး အေၾကာင္းအရာကို ရွင္းျပနိုင္ပါတယ္။ *Remember… Quiet is more effective than violence.

Tantrum ျဖစ္ေနခ်ိန္မွာ ကိုယ့္ကိုယ္ကိုရိုက္တတ္တဲ့ ကေလး၊ သူမ်ားကို ရိုက္တတ္တဲ့ကေလး ကို အႏၱရာယ္ကင္းျပီး လုံျခံဳတိတ္ဆိတ္တဲ့ ေနရာကို ေခၚသြားေရႊ႕သြားသင့္ပါတယ္။ သူစိတ္ေျပျပီး ျငိမ္သြားတဲ့အထိ ေစာင့္ၾကည့္သင့္ပါတယ္။ *(ဒီေနရာမွာ ကေလးကိုယ့္ဟာကို ရိုက္တာဟာ သူရဲ႕ စိတ္ခံစားခ်က္ကို ဘယ္လို ေျပာရမလဲ မသိလို႕ ကေလးဟာ ဒီလိုလုပ္တာပါ။ ဒီလိုရုိက္ရင္ လူၾကီးေတြကစိုးရိမ္ျပီး သူလိုခ်င္တာေပးလိုက္ရင္ သူဒီနည္းကို အျမဲသုံးေတာ့မွာပါ။ ဒါေၾကာင့္ စိတ္ကို ခိုင္ခိုင္ထားျပီး သူရုိက္ေနတာကို မသိသလိုေနပါ။ သူနာသြားတယ္ ဒါေပမယ့္ လူၾကီးက မသိသလိုပဲ ေနတဲ့ အတြက္ ေမေမ က ငါဒီလိုလုပ္လဲ ငါ့ကိုမေပးပါလားလို႕ တခါကေန နွစ္ခါဆို သူသိသြားပါလိမ့္မယ္။ )**အႏၲရာယ္ ရွိတဲ့ ပစၥည္္း သူ႕နားမရွိပါေစနဲ႕။ အႏၱရာယ္ရွိတဲ့ ေနရာ မျဖစ္ပါေစနဲ႕။ ဒီနည္းဟာ ေစ်းထဲ၊လမ္းမွာ၊သူမ်ားအိမ္မွာ၊ ပလက္ေဖာင္းမွာ စတဲ့ public places ေနရာေတြမွာ လည္း ဒီအတိုင္းပါပဲရွင္။

ဥပမာ- ကေလးက လမ္းသြားေနရင္း သူသြားခ်င္တဲ့ ဘက္မသြားရလို႕ စျပီး ေသာင္းက်န္းတယ္ဆိုပါေတာ့။ သူ႕ကိုယ္သူရိုက္တယ္၊ အားမရေတာ့ ပလက္ေဖာင္းေပၚလွဲခ်တယ္။ ပလက္ေဖာင္းနဲ႕ ေခါင္းရိုက္မယ္။ လမ္းမဘက္ေျပးထြက္မယ္။ ေသခ်ာပါတယ္ ေမေမ စိတ္ပူ၊စိတ္ရႈပ္ ပ်ာယာခတ္မွာပါ။ ဒီလို လမ္းမွာ တအားေသာင္းက်န္းေနေတာ့ လႊတ္ထားလို႔မရ အႏၱရာယ္ ရွိလို႕ လြတ္တဲ့ လမ္းေဘးတစ္ေနရာပဲျဖစ္ျဖစ္ ေခၚသြားျပီး သူ႕ကို ဒီအတိုင္းခဏ ေစာင့္ၾကည့္ေနပါ။ ဒီအခ်ိန္မွာ ကေလးအမ်ားစုက အဖက္မခံဘဲ ရုန္းကန္တတ္ၾကပါတယ္။ အဖက္ခံတဲ့ ကေလးဆိုရင္ ဖက္ထားေပးပါ။* ဘာမွမေျပာပဲ ေႏြးေႏြးေထြးေထြး ဖက္ထားေပးပါ* ။ သူျငိမ္က်သြားမွ ဘာလို႕သြားလို႕မရတဲ့ အေၾကာင္း ေအးေအးေဆးေဆးရွင္းျပေပးနိုင္ပါတယ္။ ကေလးဟာ အေျခအေနတစ္ခုခု ( special condition) တစ္ခုခုေၾကာင့္ မဟုတ္ပဲ ပုံမွန္ tantrum ျဖစ္တာဆိုရင္ ဒီလိုနည္း နွစ္ခါ၊သုံးခါ သုံးရုံနဲ႕ ေနာက္မလုပ္ေတာ့ပါဘူး။ သူမသြားခ်င္ဘူးဆိုတာ ကို ေကာင္းေကာင္းမြန္မြန္ ေျပာျပတတ္လာမွာပါ။

နည္းနည္းပိုၾကီးတဲ့ ၅- နွစ္ အထက္ ကေလးေတြကေတာ့ ဒီလို ဂ်ီက်၊ ထုရိုက္၊အာေခါင္ျခစ္ငိုတာေတြကို သူတို႕လိုခ်င္တာရဖို႕ အတြက္ သုံးတတ္က်ပါတယ္။ သူတို႕ ဒီလိုလုပ္လို႕ လူၾကီးေတြက လိုက္ေလ်ာထားခဲ့မိရင္ ပိုဆိုးပါတယ္။ အျမဲတမ္း ဒီနည္းနဲ႕ သူတို႕လိုခ်င္တဲ့ အရာကို ေတာင္းေတာ့မွာပါ။ ဒါကလဲ သူတို႕ အျပစ္မဟုတ္ပဲ ကေလးကို စနစ္တက် ေလ့က်င့္ထားေပးတာမဟုတ္လို႕ သူတို႕ကို ဆက္ဆံတဲ့ လူၾကီးနဲ႕ လိုက္ေလ်ာညီေထြ ကေလးက သင္ယူထားတဲ့ တစ္ခုတည္းေသာ နည္းလမ္းျဖစ္ေနလို႔ပါပဲ။
ေက်ာင္းတက္တဲ့ အရြယ္ ကေလးဆိုရင္ေတာ့ အခန္းတစ္ခုထဲ ၊ဒါမွမဟုတ္ ေနရာ လြတ္တစ္ခုမွာ သူစိတ္ေအးေအာင္ အခ်ိန္ေပးျပီး ေနေစသင့္ပါတယ္။ ကေလးဟာ သူရဲ႕စိတ္ကို ထိမ္းခ်ဳပ္နိုင္တဲ့အထိ အဲဒီမွာေနဖို႕ေျပာပါ။ ဒီလို ေနခိုင္းတာဟာ ကေလးကို သူရဲ႕ ေဒါသေၾကာင့္ျဖစ္လာတဲ့ အေျခအေနရလဒ္ကို သူကိုယ္တိုင္ ထိေရာက္စြာခံစားသိနိုင္ဖို႕ အခြင့္အေရးေပးလိုက္တာပါပဲ။ ဒါေၾကာင့္ ကေလးဟာ စိတ္တို ေသာင္းက်န္းေနစဥ္ ေပ်ာက္သြားတဲ့ သူရဲ႕ ထိန္းခ်ဳပ္နိုင္မႈကို သူျပန္လည္ ရရွိနိုင္ပါလိမ့္မယ္။ *ဒါေပမယ့္ ဆိုးဝါးတဲ့အမူအက်င့္ ( ရိုက္ျခင္း၊ ထုျခင္း) တို႕ကိုေတာ့ စိတ္ေအးေအာင္ တစ္ေနရာမွာ ေနေစတာကို အခ်ိန္သတ္မွတ္ဖို႕လိုပါတယ္။* ၁၀- မိနစ္တန္သည္ေပါ့ရွင္။

အေျခအေနေအးသြားျပီး စိတ္ေအးသြားခ်ိန္( After tantrum)

စိတ္ေအးသြားတဲ့အထိေစာင့္ေနေပမယ့္ ေမေမက သူအငိုတိတ္သြားတဲ့အခ်ိန္မွာ လိုခ်င္တာကိုေပးလိုက္ရင္ေတာ့ ကေလးရဲ႕ tantrum ကို ဆုခ်လိုက္တာနဲ႕အတူတူပါပဲ။ ဒါဟာ ကေလးကို tantrum ျပဳလုပ္လို႕ရနိုင္တဲ့ အက်ိိဳးလိုသာ သက္ေသျပလိုက္တာနဲ႕တူတူပါပဲ။ အငိုတိတ္သြားလဲ သူ႕ကို ခ်ီပိုးဖက္ထားျပီး သူလုပ္လို႔မရ၊စားလို႔မရတာကိုေတာ့ ခုနက မေပးဘူးေျပာထားသလို မေပးဘဲသာေနသင့္ပါတယ္။ သူရဲ႕ စိတ္ကို ထိန္းခ်ဳပ္နိုင္လိုက္တာကို ပါးစပ္က ထုတ္ေဖာ္ခ်ီးက်ဴးေပးပါ။” သားေလး က စိတ္ဆိုးေပမယ့္ ထိန္းနိုင္တယ္ေနာ္။ ေတာ္တယ္။ မ်က္နွာကိုလဲ မရိုက္ေတာ့ဘူး။ ရိုက္ရင္ သားသားနာမွာေပါ့” စသျဖင့္ ဒီအခ်ိန္မွာ ေျပာေပးသင့္ပါတယ္။

ကေလးေတြဟာ ဂ်ီက်ျပီးရင္ စိတ္ေတြေပ်ာ့ျပီး အေခ်ာ့ခံခ်င္တတ္ၾကပါတယ္။ သူတို႕ေသာင္းက်န္းတာဟာ သိပ္ျပီး ခ်စ္စရာေကာင္းတဲ့ အမူအရာ မဟုတ္ဘူးဆိုတာလဲ သူတို႕သိပါတယ္။ ဒါေၾကာင့္ ခုလို ကေလး တည္ျငိမ္သြားတဲ့အခ်ိန္မွာေတာ့ ကေလးကို ဖက္ထားျပီး ကေလးဟာ ဘယ္လိုျဖစ္ျဖစ္ ခ်စ္ခံရပါတယ္ဆိုတာ ေသခ်ာေအာင္ ျပသဖို႕အခ်ိန္ပါပဲေနာ္။ ” ေမေမ က သားေလး / သမီးေလး ကို ခ်စ္တယ္ေနာ္” လို႕ တိုးတိုးေလး တဖြဖြေျပာေပးပါ။

**အထက္ပါနည္းလမ္းေတြကို သုံးေသာ္လည္း သက္သာအဆင္ေျပမလာဘဲ ေအာက္မွာေရးထားတဲ႕အခ်ိန္ေတြမွာ ဆရာဝန္/နားလည္သူ နွင့္တိုင္ပင္သင့္ပါတယ္။

– မိမိဟာ ကေလးရဲ႕ ဂ်ီက်၊ေသာင္းက်န္း တာကို တုံ႕ျပန္တဲ့ အခါမွာ မၾကာခဏ ေဒါသထြက္မယ္၊ ထိန္းခ်ဳပ္နိုင္မႈေတြ မရွိျဖစ္မယ္ဆိုရင္ ဆရာဝန္/ နားလည္သူ နွင့္ ေဆြးေႏြးတိုင္ပင္သင့္ပါတယ္။
– Tantrum ေၾကာင့္ ကေလးနဲ႕မိမိၾကားမွာ မေကာင္းတဲ့ စိတ္ခံစားခ်က္ေတြ အမ်ားအျပား ျဖစ္လာေနတယ္။
– မိမိရဲ႕ အျပဳအမူအေပၚ (သို႕) ကေလးရဲ႕ အျပဳအမူအေပၚထူးျခားေနတယ္လို႕ သိခ်င္ေသာ ေမးခြန္းမ်ားရွိလာရင္။
– Tantrum ျဖစ္တဲ့ အၾကိမ္ေရပိုမ်ားလာရင္၊အခ်ိန္ မူလကထက္ ပိုၾကာလာရင္။
– ကေလးဟာ မၾကာခဏ သူ႕ကိုယ္သူနဲ႕ တျခားသူေတြကို အနာတရျဖစ္ေစရင္။
– ကေလးဟာ အလြန္မွ ဆန္႕က်င္ဘက္သေဘာေတြျဖစ္ရင္၊ျငင္းခုံမႈေတြ အရမ္းလုပ္ရင္၊ အျမဲတမ္းလိုလို ပူးေပါင္းေဆာင္ရြက္တာမ်ိဳး ျပဳလုပ္ရန္ခက္ခဲရင္၊နားလည္ေအာင္ရွင္းျပေသာ္လဲ နားလည္နိုင္စြမ္းမရွိရင္။
ဆရာဝန္မွ က်န္းမာေရးစမ္းသပ္မႈမ်ားျပဳလုပ္ျပီး ပုံမွန္ ကေလးတိုင္းျဖစ္ေနက် tantrum ထက္္ပိုေနတဲ့ အေၾကာင္းအရင္းကိုရွာနိုင္ပါတယ္။ *ဒါဟာလဲ ျဖစ္ေတာင့္ျဖစ္ခဲသာျဖစ္ပါတယ္။ တခါတရံ အၾကားအာရုံ ၊ အျမင္ အာရုံ အားနည္းေနရင္၊ ေရာဂါအေျခအေန တစ္ခုခုရွိရင္၊ စကားေျပာေနာက္က်ရင္၊( learning disabilities) သင္ယူနိုင္မႈ စြမ္းရည္ မရွိရင္လဲ tantrum ကို ပံုမွန္ထက္ ပိုျဖစ္ေစတတ္ပါတယ္ရွင္။

ကေလးေတြဟာ ၾကီးလာတာနဲ႕အမ်ွ သူတို႕ကိုယ္သူတို႕ထိမ္းခ်ဳပ္နိုင္ေအာင္ သင္ယူလာၾကပါတယ္။ ပူးေပါင္းေဆာင္ရြက္ဖို႕ ၊ ဆက္ဆံေျပာဆိုဖို႕၊ သူတို႕ရဲ႕ စိတ္ခံစားခ်က္ေတြကို ကိုင္တြယ္ေျဖရွင္းဖို႕ သင္ယူလာၾကပါတယ္။ ဒီလိုဆိုရင္ tantrum ဟာလဲ ရပ္သြားျပီး ေသခ်ာေျပာျပ ဆက္ဆံလို႕ ရလာၾကမွာပါ။ စိတ္မေက်နပ္မႈေတြ နည္းလာျပီး ထိန္းခ်ဳပ္နိုင္မႈေတြ မ်ားလာရင္ ဂ်ီက်တာေတြလဲ နည္းလာမွာပါ။
ေဖေဖ ေမေမတို႕ ေပ်ာ္ရႊင္တဲ့ မိသားစု ဘဝ မ်ား ပိုင္ဆိုင္နိုင္ၾကပါေစရွင္။

ေမတၱာျဖင့္
ယုငယ္( နီတိုးေလးေမေမ)

နည္းလမ္း(၁)

https://web.facebook.com/permalink.php?story_fbid=1693299120905737&id=1683750805193902&substory_index=0

#နီတိုုးေလးေမေမ #ယုငယ္ #မိခင္ဘ၀

Ref; kidshealth.org
Photo; Internet.