ကိုယ့္ကို (သို႕မဟုတ္) ကိုယ့္ကေလးကို အႏိုင္က်င့္တဲ့သူနဲ႕ ၾကံဳတဲ့အခါ ဘယ္လိုတုန္႕ျပန္သင့္သလဲ။

လူရယ္လို႕ ရွင္သန္ရုန္းကန္ရတဲ့အခါ လူတိုင္းဟာ ကိုယ့္အေပၚ ကိုယ့္သားသမီးအေပၚ မၾကင္နာၾကပါဘူး။ အႏိုင္က်င့္ခံရတဲ့အၾကိမ္ေတြ အမ်ားၾကီးၾကံဳခဲ့ရ ၾကံဳၾကရဦးမွာပါ။ ကိုယ့္ကို၊ ကိုယ့္သားသမီးကို အဲဒီလို အႏိုင္က်င့္တဲ့သူနဲ႕ ၾကံဳရတဲ့အခါ ဘယ္လိုကိုင္တြယ္ရမလဲဆိုတာေလး စဥ္းစားၾကည့္ရေအာင္။

အႏိုင္က်င့္တယ္ဆိုတာမွာ ကိုယ္ထိလက္ေရာက္ က်ဴးလြန္မွ အႏိုင္က်င့္တာမဟုတ္ပါဘူး။ ကိုယ့္ကို မခံႏိုင္ေအာင္ စတာ၊ နံမည္ေျပာင္အမ်ိဳးစံုေခၚျပီး လူၾကားထဲမွာ အရွက္ရေအာင္လုပ္တာ၊ အင္တာနက္နဲ႕ လူမႈကြန္ရက္ေတြမွာ ရိုင္းရိုင္းစိုင္းစိုင္း မွတ္ခ်က္ေတြေပးတာ၊ တယ္လီဖုန္းကေန ေနာက္ေျပာင္တဲ့ ဖုန္းေတြေခၚတာ၊ ကိုယ့္ခံစားခ်က္ကို ထိခိုက္နာက်င္ေစမယ့္ စာေတြပို႕တာ စတာေတြလည္း အႏိုင္က်င့္တဲ့အထဲမွာ ပါပါတယ္။

အႏိုင္က်င့္ခံရျပီဆိုရင္ ဘာလုပ္ရမယ္ဆိုတာ ကေလးေတြကို သင္ထားေပးပါ။
(၁) ျဖစ္ႏိုင္ရင္ အဲဒီေနရာကေန အျမန္ဆံုးေရွာင္ထြက္သြားလိုက္ပါ။
(၂) ထြက္သြားဖို႕မျဖစ္ႏိုင္တဲ့အခါ စကားကို တည္တည္ျငိမ္ျငိမ္ေျပာပါ။ ဥပမာ – မလုပ္ပါနဲ႕။ ငါမၾကိဳက္ဘူး ဆိုတဲ့စကားမ်ိဳးကို ျပတ္သားတဲ့အသံနဲ႕ ေျပာတတ္ဖို႕ သင္ထား ေလ့က်င့္ထားေပးပါ။
(၃) စတဲ့လူရဲ႕ မ်က္လံုးကို တည့္တည့္ၾကည့္၊ တည္တည္ျငိမ္ျငိမ္နဲ႕ ေျပာတတ္ပါေစ။ အဲဒီလိုေျပာလိုက္ျခင္းအားျဖင့္ ကိုယ္က ေၾကာက္တဲ့ပံု မေပၚေစတဲ့အျပင္ စတဲ့သူကိုလည္း ရြံ႕သြားေစပါတယ္။
(၄) ရန္လည္းျပန္မျဖစ္ပါနဲ႕။ သူ႕ကိုလည္း မခံခ်င္ေအာင္ စကားလံုးဆိုးေတြနဲ႕ ျပန္မစပါနဲ႕။ အဲဒီလိုေျပာျခင္းအားျဖင့္ သံသရာလည္ျပီး မဆံုးႏိုင္ျဖစ္တတ္တယ္။

အဲဒီေနရာက ထြက္လာျပီးရင္ ဘာဆက္လုပ္ရမလဲ။
(၁) မ်ိဳသိပ္မထားပါနဲ႕။ ကိုယ့္သူငယ္ခ်င္းကို ျဖစ္ခဲ့တဲ့ကိစၥကို ေျပာျပပါ။ အၾကံေတာင္းပါ။
(၂) လူၾကီးကို အျမဲေျပာျပဖို႕ သင္ထားေပးပါ။ ယံုၾကည္ရတဲ့ ဆရာဆရာမ သို႕မဟုတ္ မိဘေဆြမ်ိဳးကို ေျပာျပပါ။ (က်မက သားေလးကို အျမဲဦးေႏွာက္ထဲစြဲေနေအာင္ သင္ထားတယ္။ ဘာျဖစ္ျဖစ္ အမွန္အတိုင္းေျပာျပ။ သားဘက္က အျမဲရပ္တည္ေပးမယ္။ သားမွားေနရင္လည္း ေမေမတို႕က အတူတူကူစဥ္းစားျပီး ေျပလည္ေအာင္ ေျဖရွင္းေပးမယ္။ ကိုယ္အမွားလုပ္ခဲ့လို႕ ေၾကာက္ျပီး ဘယ္ေတာ့မွ လိမ္မေျပာနဲ႕ ဆိုတာ ေသခ်ာေျပာျပထားတယ္။)

ေရရွည္မွာ ဘယ္လိုေနမလဲ။
(၁) အႏိုင္က်င့္ခံရႏိုင္တယ္ အစခံရႏိုင္တယ္ဆိုတဲ့ေနရာေတြကို တတ္ႏိုင္သေလာက္ေရွာင္ပါ။ ဒါဟာ ေၾကာက္လို႕မဟုတ္ပါဘူး။ မျဖစ္ေသးတဲ့ကိစၥ မျဖစ္သင့္တဲ့ကိစၥကို အသိဥာဏ္ရွိရွိနဲ႕ ၾကိဳေရွာင္တာျဖစ္ပါတယ္။ မေရွာင္ႏုိင္လို႕ ၾကံဳခဲ့ရင္လည္း သတၱိရွိရွိနဲ႕ ေျဖရွင္းမွာပါပဲ။ တတ္ႏိုင္ရင္ ကိုယ့္ကိုခင္တဲ့ သူငယ္ခ်င္းေတြနဲ႕ အတူတူသြားပါ။ အေရးၾကံဳရင္ တစ္ေယာက္တည္းျဖစ္ေနတာနဲ႕စာရင္ လူအမ်ားပါလာတဲ့အခါ အႏိုင္က်င့္တဲ့သူက မေျပာရဲ မလုပ္ရဲပါဘူး။
(၂) အႏိုင္က်င့္ခံရတဲ့အခါ ဘယ္လိုတုန္႕ျပန္မယ္ဆိုတာကို ေလ့က်င့္ထားပါ။ သူငယ္ခ်င္းနဲ႕ေသာ္လည္းေကာင္း မိဘနဲ႕ေသာ္လည္းေကာင္း ေလ့က်င့္ပါ။ အၾကိမ္ၾကိမ္ေလ့က်င့္ထားရင္ တကယ္ၾကံဳလာတဲ့အခါ ေခါင္းေအးေအးနဲ႕ ေျဖရွင္းႏိုင္ပါတယ္။
(၃) ကိုယ္ဘယ္လိုခံစားေနရတယ္ဆိုတာကို ဖြင့္ေျပာျပဖို႕ ဝန္မေလးပါနဲ႕။ ဒိုင္ယာရီေရးတတ္ရင္ စာအုပ္ထဲမွာ ဖြင့္ခ်ေရးတတ္ဖို႕ သင္ထားေပးပါ။ တစ္ေယာက္တည္း ၾကိတ္မွိတ္မခံစားေစပါနဲ႕။ ေနာက္ဆံုး မခံစားႏိုင္ေလာက္ေအာင္ စိတ္ဖိစီးလာတဲ့အခါ ကိုယ့္အသက္ကို ရန္ရွာတဲ့အထိ ဆိုးသြားႏိုင္ပါတယ္။
(၄) ကိုယ့္စိတ္ကို အအားမထားပါနဲ႕။ သူငယ္ခ်င္းအသစ္ေတြ ရွာပါ။ ဝါသနာပါတာတစ္ခုခုကို လုပ္ပါ။ ကိုယ္ေပ်ာ္မယ့္ အရာတစ္ခုခုကို ရွာေဖြျပီး ကိုယ့္စိတ္ကို အဲဒီထဲမွာ ႏွစ္ျပီး အခ်ိန္ကုန္ပါေစ။ တစ္ေယာက္တည္း ဟိုေတြးဒီေတြးမယ့္အခ်ိန္ေတြကို နည္းႏိုင္သမွ်နည္းေအာင္ေနပါ။ ကေလးေတြကို အခန္းထဲတံခါးပိတ္ေနတဲ့အခ်ိန္ေတြ မ်ားလာျပီဆိုရင္ သူတို႕နဲ႕ စကားေျပာျပီး ဘာအခက္အခဲရွိေနတယ္ဆိုတာကို ေလ့လာဖို႕ မေမ့ပါနဲ႕။

ဘဝၾကီးက ခက္ခဲၾကမ္းတမ္းဦးမွာပါပဲ။ One day at a time အသက္ဝဝရွဴျပီး ေက်ာ္ျဖတ္ၾကဦးစို႕ရဲ႕။

ေမတၱာျဖင့္
Wellness Mommy

Ref: http://www.adl.org/assets/pdf/education-outreach/10-Ways-to-Respond-to-Bullying.pdf

Photo courtesy: https://todhigh.wordpress.com/2012/12/18/anit-bullying-campaign-poster-in-national-competition/